Manifest

Op 26 mei, de slotavond van Festival a/d Werf, is Dat Staat opgericht. Op de laatste van zes avonden werd de eerste aanzet van een nieuwe Grondwet gepresenteerd. Waarin ook een verzameling van de uitspraken, gedachten en ideeën van de zes avonden staat. Hieronder lees je de volledige tekst. Dat Staat staat even niet meer, maar kijkt uit naar nieuwe plekken om zich weer op te richten. We houden je op de hoogte!

Het Manifest: 
Mede-Dat Staters, Dat Staters van het eerste uur, hartelijk welkom bij de officiële oprichting van Dat Staat. Dit zijn de mensen met wie we het gaan doen. Kijkt u even om u heen. Misschien kent u een hoop mensen nog niet. Dat gaat veranderen en daar beginnen we nu mee. Stelt u zich even voor aan iemand die u niet kent. Vertelt u even op welke avond u bent geweest. Dan voelt het gelijk wat meer vertrouwd hier.

Iedereen stelt zich voor.

Wij stichten Dat Staat om ons weer opnieuw te ijken. Wat willen we? Wat is het ons allemaal waard? Wat is van waarde? Zes avonden hebben we geprobeerd onze wensen uit te spreken. Ook al is het soms een tijd geleden, wensen verleer je niet. Het raakt misschien wat roestig, maar uiteindelijk vinden we wat we willen.

Dit is de eerste aanzet voor onze nieuwe Grondwet. Zoals we op de avond over politiek zagen is Dat Staat niet de plek om te eisen. Lijsten met eisen werden lijsten met vragen. Dat Staat is niet bescheiden, maar wil liever groot wensen dan verongelijkt eisen. Vandaar dat wij als volgt beginnen:

Art. 1 – de staat
Wij wensen een staat te zijn die de optelsom van ons allen is.
Dat Staat is niets anders dan de verzameling van onze gedachten en handelingen. Wij zijn de staat. Wij zijn Dat Staat.
Wij wensen dat niet te vergeten en de staat niet tot een systeem te maken waar wij geen deel van uitmaken.

Art. 2 – politiek 
Wij wensen een staat te zijn die bestuurd wordt op basis van vertrouwen en waarvan de bestuurders gecontroleerd willen worden.
Wij wensen een staat te zijn die de politiek ongemotiveerden motiveert en de onbemiddelden middelen verstrekt.
Wij wensen een staat te zijn waar mensen daadwerkelijk invloed hebben op de politiek en die mevrouw Charlotte niet als alleenheerser aanstelt.
Wij wensen een staat te zijn die zich realiseert dat als we maar vaak genoeg tegen mensen zeggen 'jullie kunnen niets en jullie willen niets' dat ook is wat gebeurt.
Sommige van ons wensten ook 'een stukje stemrecht' en een uitkering, maar dat werd niet heel breed gedragen.

Art. 3 – defensie 
Wij wensen een staat te zijn die niet van oorlog houdt, maar die reageert op hulpvragen uit het buitenland.
Wij wensen een staat te zijn die nadenkt over een nieuw soort machtsmiddel om in te zetten in internationale conflicten. Een combinatie van defensie, diplomatie en ontwikkelingshulp.
Wij wensen een staat te zijn die handelt op basis van nauwkeurig onderzoek naar conflicten en niet zo maar extra vliegtuigen of bootjes vouwt.
Wij wensen een staat te zijn die zich realiseert dat de keuzes van de staat om het leger in te zetten onze keuzes zijn. Wij zijn Dat Staat.

Art. 4 – veiligheid 
Wij wensen een staat te zijn die heel voorzichtig omgaat met verdachtmakingen. Die zich realiseert wat dat betekent voor mensen. Kortom, wij willen voorzichtig zijn met het uitdelen van witte papieren tassen.
Wij wensen een staat te zijn die heel goed vastlegt wanneer welke middelen ingezet mogen worden om onze veiligheid te bewaken.
Wij wensen te onthouden dat wij Dat Staat kunnen controleren.
Wij wensen een staat te zijn die niet alles ziet. Een mens heeft het recht om alleen iemand anders te zijn dan wanneer hij gezien wordt. Een mens heeft het recht om vergeten te worden.
Wij wensen een staat te zijn die een moreel appèl kan doen op de dader bij bepaalde misdaden.

Art. 5 – onderwijs 
Wij wensen een staat te zijn waarin kinderen opgroeien tot geïnformeerde, zelfbewuste en getalenteerde mensen en Dat Staatsburgers.
Wij wensen een staat te zijn waarin de ouders de vrijheid hebben om het onderwijs voor hun kleine kinderen te kiezen en betrokken zijn bij het basisonderwijs. En die de leraren op de middelbare school serieus neemt en de mogelijkheid geeft om hun verantwoordelijkheid te nemen.
Wij wensen staat te zijn waarin mensen kritisch leren denken en elk kind les krijgt van meester Kennis, juffrouw van Waarde en meester Vaardig.
Wij wensen een staat te zijn waarin iedereen filosofie krijgt op school en minstens een inspirerende leraar heeft die hij zich een leven lang zal herinneren.

Art. 6 – zorg 
Wij wensen een staat te zijn die mensen het recht op zorg geeft.
Wij wensen een staat te zijn die de familie en omgeving van de patiënt waardeert voor hun zorg.
Wij wensen een staat te zijn waar iedereen een eigen bed heeft in een ziekenhuis en misschien zelfs eigen styling van de kamer.
Wij wensen geen markt in de zorg maar caring capitalism.
Wij wensen een staat te zijn die mensen leert dat gezond zijn ook onze eigen verantwoordelijkheid is.

Art. 7 – bezit 
Wij wensen een staat te zijn die eerst een gesprek voert en consensus bereikt voordat er iets verdeeld wordt.
Wij wensen een staat te zijn die door naar consensus over de manier van verdelen te streven ook naar gelijkheid streeft.
Wij wensen een staat te zijn die leert van hoe eerder zaken zijn verdeeld.
Wij wensen een staat te zijn waarin iedereen een aandeel heeft.
Wij wensen een staat te zijn die nadenkt over wat we te veel hebben.
Wij wensen een staat te zijn waarin mensen bedenken wat ze kunnen ruilen voordat ze voor iets gaan betalen.

Art. 9 – het laatste artikel 
Wij wensen een staat te zijn die in de toekomst zichzelf telkens weer opricht, om ons steeds weer af te vragen: wat willen wij?
Wij wensen de vanzelfsprekendheid tegen te gaan.
Wij wensen te onthouden dat mensen tot veel bereid zijn en heel veel kunnen. Dat Staat heeft potentie.
Wij wensen een staat te zijn die dankbaar is. Dankbaar voor alle papieren vliegtuigen, alle goede bedoelingen en criminele intenties, alle spelers op het politieke speelveld, alle pleidooien voor medemenselijkheid van patiënten en familie, voor alle betrokken ouders, voor alle verdelingsvoorstellen. Hartelijk dank. Kom terug bij een volgende oprichtingsronde.

Tenslotte: de voorbereidingen van Dat Staat waren onmogelijk zonder een groep geweldige, bevlogen en nooit aflatende denkers, schrijvers, bouwers en doeners. Respect en een lintje. Zonder hen geen Dat Staat.

En dan wil ik nu over gaan tot een kleine oprichtingsceremonie. We hebben het zweet en de tranen van alle oprichters van de afgelopen avonden verzameld en gelijk verdeeld. Laten wij zo meteen deze uitgieten op dit stukje grond. Hier beginnen wij opnieuw. Daarna vullen we de glazen opnieuw en kunnen we proosten en praten.

Daar gaan we: hierbij richten wij Dat Staat op. Telt u mee: drie twee één.

Gieten. Licht naar rood.

Laten we drinken. We hebben hier een uur en als u wilt dan sluit u zich aan. Dan bezetten we het Neude en zullen vanaf Dat Staat verspreiden. Dank u wel.

Het Oprichtingsfeest

Voor alle medeoprichters van Dat Staat vindt er zaterdag een speciaal moment plaats. Om 22.15 uur zijn jullie uitgenodigd voor de oprichting van de nieuwe staat in het paviljoen voor de schouwburg. Er wordt een eerste aanzet gegeven voor een grondwet. Op basis van alle gedachten, gesprekken en vondsten van de zes avonden formuleren wij de wensen voor de nieuwe staat. Was je bij een van de thema-avonden, kom dan naar deze plechtige, feestelijke en unieke bijeenkomst! Wij zorgen voor voorwaarden zoals glazen en flessenopeners, voel je vrij om deze van inhoud te voorzien!

Laatste oprichtingsavonden en de oprichting van Dat Staat!

25 mei: Gezondheidszorg

De vijfde avond staat in het teken van gezondheidszorg. Anton Westerlaken heeft helaas af moeten zeggen als expert, maar we zijn erg blij dat we een andere deskundige hebben weten te vinden. Vanavond is onze chef de clinique Guus Schrijvers, specialist op het gebied van publieke gezondheidszorg. Na een studie economie promoveerde hij op de regionale ontwikkeling en financiering van de gezondheidszorg in Engeland, Zweden en Nederland. Zijn interesse gaat uit naar innovatie en ondernemersschap in de zorg. Bij het Julius Centrum van het Universitair Medisch Centrum Utrecht bekleedt hij de leerstoel Algemene Gezondheidszorg.

Laatste avond: Bezit

In februari hebben we Gijs van Donselaar al te gast gehad bij een van de testavonden voor Dat Staat, met Minerva's uil op de schouder voorzag hij acteurs en publiek van advies. Van Donselaar is docent Ethiek en Politieke filosofie aan de Universiteit van Amsterdam. Zijn speciale aandacht gaat uit naar vraagstukken van sociale vaardigheid. Zijn boek 'The Right to Exploit: Parasitism, scarcity, basic income' gaat precies in op het onderwerp van verdelen, en dat is precies wat we op deze thema-avond gaan doen . Hij kan ons dus zeker op weg helpen met vragen als 'wie bezit wat?' en 'hoe maken we een eerlijke verdeling?'.

De experts voor Dat Staat zijn bekend!

Festival a/d Werf staat voor de deur, de première van Dat Staat is over precies een week; donderdag 17 mei om 20.30. De verschillende thema-avonden staan in de steigers. Vandaag wordt er nog druk aan Defensie gerepeteerd. Er komen VN-gezanten, generaals en pacifisten langs...
Naast acteurs en publiek hebben we elke avond ook een gast, iemand die ons kan bijstaan met zijn of haar deskundigheid. De lijst is bijna compleet, maar we wilden niet langer wachten met de onthulling van de gasten. We stellen ze hieronder voor.
In de tussentijd zullen we af en toe nog een blog schijven, en ook verslag doen van de avonden. Écht up to date blijf je door Floris van Delft op facebook te volgen! En... hier bestel je kaartjes.

Jean Tillie – politiek (17 mei )
De expert op de openingsavond is bijzonder hoogleraar electorale politiek. Hij is pleitbezorger voor het getrapte kiesstelsel, omdat hij de falende elite ziet als het grootste hedendaagse probleem. In de jaren tachtig was hij kraker en anarchist, inmiddels bundelt hij zijn activisme in publicaties. Naast academische publicaties over onder andere sociaal kapitaal, multiculturalisme en radicalisme heeft Tillie ook populair wetenschappelijke artikelen geschreven. Als directeur van de onderzoeksgroep 'challenges to democratic representation' onderzoekt hij de omstandigheden waarin democratie zich manifesteert, waardoor wordt dit bevorderd en waardoor juist niet? Naar de antwoorden op deze vragen zijn we erg benieuwd om onze nieuwe staat van een bestuursvorm te voorzien!

Desiree Verweij – defensie (18 mei )
Onze defensiespecialiste is militair-ethica. In 2006 werd zij als eerste vrouw hoogleraar op dit vakgebied aan de Nederlandse Defensie Academie. Hier geeft ze les militaire ethiek aan toekomstig officiers. Daarnaast is ze als hoogleraar verbonden aan de Radboud Universiteit Nijmegen op het gebied van Normative en Beleidsmatige Dilemma's van Multilaterale Vredesoperaties. Ze schreef het boek 'Geweten onder schot' over de miltair-ethisch dilemma's waarmee soldaten en officiers te maken kunnen krijgen. Bijvoorbeeld de vraag of je als militair bevelen altijd moet opvolgen. In haar onderzoek behandelt ze met name de ethiek van de militaire praktijk op individueel, organisatorisch en politiek niveau.

Guusje Ter Horst – veiligheid (21 mei)
Onze veiligheidsexpert heeft jaren lang politieke functies gehad waarin ze verantwoordelijkheid droeg voor de veiligheid van burgers. Eerst als burgemeester van Nijmegen en toen als Minister van Binnenlandse Zaken, eerst voor de burgers van 'haar' stad, toen voor miljoenen Nederlanders. Als minister lanceerde ze een actieplan over polarisatie en radicalisering. Ook zorgde ze voor meer invloed van haar departement op het veiligheidsbeleid, waarbij telkens het dilemma tussen meer veiligheid en meer privacy opspeelt. In dit debat heeft zij zich door middel van uitspraken en beleid aangetoond dat veiligheid soms belangrijker is dan privacy. Precies dit debat zal op de thema-avond Veiligheid ruim aan bod komen. Verder kenmerkt haar loopbaan zich door een praktische insteek, wat zij op haar eigen blog als volgt onder woorden bracht: 'De mensen die in de praktijk met veiligheid en privacy te maken hebben, hebben behoefte aan werkbare handvatten en niet aan filosofische vergezichten'. Zo kunnen we hopelijk komen tot een praktische invulling van onze gedachten over veiligheid!

Doekle Terpstra – onderwijs (22 mei)
In zijn huidige functie van bestuurder bij de Hogeschool Inholland is Doekle Terpstra te gast op de avond over Onderwijs. Ondanks dat hij nooit in een parlementaire of regeringsfunctie heeft gezeten staat hij bekend als CDA-prominent. Van 1999 tot 2005 was hij voorzitter van de christelijke vakbond CNV, daarna werd hij voorzitter van de HBO-raad, de overkoepelende organisatie van hogescholen in Nederland. De hogeschool die het meeste in het nieuws kwam was Inholland, waar het gehele bestuur aftrad en Doekle Terpstra vervolgens aangesteld werd om orde op zaken te stellen. In 2010 begon hij de school te hervormen als interim-bestuurder, kort geleden heeft hij aangegeven om hier nog twee jaar mee door te gaan. In Dat Staat zijn we benieuwd naar zijn ideeën over hoe een onderwijssysteem helemaal opnieuw opgezet zou moeten worden.

Anton Westerlaken – gezondheidszorg (25 mei)
De medisch specialist op de avond over gezondheidszorg is bestuursvoorzitter van het Maasstadziekenhuis in Rotterdam. Na een roerige tijd werd Anton Westelaken aan het begin van dit jaar aangetrokken om de rust in het ziekenhuis terug te brengen. Hij werd bekend als voorzitter van de christelijke vakbond het CNV van 1992 tot 1999. Veel aandacht kreeg zijn voorstel om vijf jaar lang loonmatiging aan te gaan om vervolgens het geld dat dit oplevert te investeren in de verzorgingsstaat. Onder zijn voorzitterschap groeide het aantal leden van de vakbond explosief. Later bekleedde hij nog meer bestuursfuncties, onder meer als voorzitter van 's Heeren Loo, een zorgaanbieder voor mensen met een verstandelijke beperking, en lid van de Raad van bestuur van het Erasmus MC, het universitair medisch centrum van Rotterdam.

??? – bezit (26 mei)
We zijn nu nog druk in gesprek met mogelijke gasten. Zodra we een keuze gemaakt hebben, wordt dat hier zo snel mogelijk bekend gemaakt. Houd de blog in de gaten! 

We doen het zelf wel!

Het probleem met heel grote flatscreen TV's is dat je sommige dingen helemaal niet zo groot wilt zien. Bijvoorbeeld bepaalde politieke beslissingen van bepaalde politici, die dan met te grote, irritante gezichten in jouw woonkamer hun besluiten aankondigen. En daar kun je dan niets aan doen, behalve er hoofdschuddend naar kijken. Dat gevoel van machteloosheid... Soms wil je dan, om maar iets te doen, die grote uitgestreken gezichten op die grote flatscreen TV van de muur rukken en zo door je serreruiten heen flikkeren. En dan heb je vaak niet eens een grote flatscreen TV en ook nog eens geen serre. Wat moet je dan doen?

Veel mensen kennen frustratie over de beslissingen die op dit moment genomen worden. Iedereen wacht op de uitslag van de Catshuissessies, hoopt er het beste van en zet zich schrap. De afgelopen weken waren er weer van allerlei protesten. Tegen de bezuinigingen op het passend onderwijs, tegen de bezuinigingen op de geestelijke gezondheidszorg, tegen slechte CAO's van schoonmakers en douanepersoneel, tegen het versoepelde ontslagrecht en dan wordt de hypotheekrenteaftrek nog niet afgeschaft. Iedereen vindt dat er wel iets niet klopt. Misschien dat we het beter zelf kunnen doen.

Op de laatste testavond van Dat Staat kregen mensen die kans. Deze avond ging over politieke systemen. Hoe zouden we een nieuwe staat politiek inrichten. Waar willen, mogen en kunnen we in zo'n nieuwe staat over meebeslissen? Want we kunnen wel roepen dat we het allemaal anders zouden doen als wij zouden mogen beslissen, maar willen we wel overal over meebeslissen? En voordat we dingen gaan beslissen, hóe beslissen we over hoe we gaan beslissen? En natuurlijk ook de vraag: hoe gaan we beslissen over hoe we gaan beslissen over hoe we gaan beslissen? Etcetera.

Het was al snel duidelijk dat voordat we ook maar ergens een beslissing over konden nemen, we het eerst moesten hebben over hoe we dat gingen doen. Wibren van der Burg, rechtsfilosoof en ethicus, benoemde het als 'de procedure', waar we het over eens moesten worden. Eigenlijk de spelregels waar we het politieke spel mee willen spelen. Op het festival gaan we verder met deze vraag. Misschien beslissen we dat niemand mag beslissen, of dat u alleen mag beslissen. Of dat we één keer in de vier jaar naar de stembus gaan om een volksvertegenwoordiger van een bepaalde partij te kiezen en dat we voor de rest niets te beslissen hebben. Ik noem maar iets geks...   

Ikke, ikke, ikke!!!

Ik herinner me filmpjes van vroeger van mensen die een minuut gratis winkelen in een supermarkt gewonnen hadden. Met een bijna agressieve blik in de ogen probeerden ze armen vol spullen uit de schappen in twee, drie, vier karren te schuiven. Geef iemand een rolletje tape en de vrijheid om een deel van de speelvloer te claimen voor zichzelf en je krijgt ongeveer hetzelfde. De afgelopen testavond voor Dat Staat mocht het publiek een stukje vloer voor zichzelf afplakken. De eerste pikte met een enorme gretigheid echter al zo'n groot stuk in dat de rest niet kon wachten om dat ook te doen. Binnen een mum van tijd was de hele vloer verdeeld in kleine eigendommetjes.  Gelukkig was het 'maar' theater, anders waren er klappen gevallen.
De eerste opmerking van Gijs van Donselaar, ethicus en de expert van de avond, was: waar zijn de wegen, de pleinen, de parken? Een interessante vraag, die gelijk een volgende vraag oproept. Moeten we onszelf dwingen om aan het algemeen belang te denken? Als dit 'maar' theater was, dan belooft dat niet veel goeds voor als het 'voor het echie' zou zijn. Dan hebben we zeker een systeem nodig dat ons dwingt om rekening met elkaar te houden. Ik hoor het weerwoord al. 'Ja, maar... Ja, maar... Ja, maar jullie als makers hadden de vraag niet duidelijk gesteld. Jullie zeiden dat we de vloer moesten verdelen en dus hebben we dat gedaan.' Dat bewijst alleen maar dat ik gelijk heb.
Ik wil als maker wel een vraag stellen: hoe willen jullie als publiek dat ik met jullie om ga? Ik denk namelijk dat jullie volgzame, gedweeë wezens zijn die met de kennis van een paar simpele psychologische wetten makkelijk te manipuleren zijn. De eerste wet: mensen willen graag geleid worden. 'Ja, maar... Ja, maar.... Ja, maar dit is theater. In het echte leven volg ik niet zo klakkeloos alles op wat me gezegd wordt.' Ik denk dat dat niet waar is. Ik denk dat jullie in andere situaties achteraf net zulke excuses verzinnen om geen verantwoordelijkheid te hoeven nemen. 'Ja, maar mijn docent/baas/partner zei dat ik het moest doen.' Ik denk dat jullie in eerste instantie aan jullie zelf denken en proberen jullie eigen behoeftes te bevredigen. Of dat nou is dat je zo veel mogelijk vloeroppervlak voor jezelf claimt of dat je meespeelt omdat je het spelletje niet wil bederven (want wij zijn toch van die aardige jongens...).
We zitten dus met een enorm probleem dat jullie mensen zijn die én geleid willen worden, én in eerste instantie aan zichzelf denken. Probeer daar maar eens een goed systeem voor te verzinnen. Dat gaan we de volgende avond doen. Op 7 maart gaat het over politieke systemen. Misschien dat jullie mee mogen beslissen, of zelfs beslissen om niet mee te beslissen.

BEZIT

Als ik ergens een hekel aan heb dan is het mensen die hun asbak legen voor het stoplicht. Op dat moment is de straat van mij. Niet van mij alleen, maar wel zo veel van mij dat ik me afvraag hoe iemand het in zijn gore harses haalt om mijn straat te bevuilen. Het gaat bijna zo ver dat ik erachter aan denk: 'En wie moet dat weer opruimen...' Niet dat ik dat dan persoonlijk ga doen, maar op dat moment is de gemeentereiniging ook van mij. Ik betaal er immers voor!

Wat betekent die laatste gedachte? 'Ik betaal er immers voor!' Naast dat het een beetje zuur is en er veel ergere dingen zijn om me over op te winden, zit er een gekke kronkel in. De straat is (ook) van mij, omdat ik ervoor betaal? Is dat zo? Heeft iemand die geen belasting betaalt niets te zeggen over de openbare ruimte? Want als dat zo is, dan zou je ook kunnen zeggen dat iemand die wel betaalt dus ook zijn asbak mag legen. Hij betaalt er immers voor om dat weer opgeruimd te laten worden.

Deze gedachten komen uit de voorbereidingen op de volgende avond. Deze gaat over bezit. Wat is van jou? Wat is van mij? En vooral: wat is van ons? In een nieuwe staat kunnen we nieuwe afspraken maken over de verdeling. We gaan er nu zo klakkeloos van uit dat alles wat je koopt en krijgt van jou is. Maar we kunnen ook zeggen dat je alleen maar belasting betaalt en dat de staat je vervolgens alles geeft, maar het ook altijd weer terug kan nemen. Dan is niet alleen de openbare ruimte, maar alles 'van ons'. Zou dat werken?

'De staat dat zijn de dijken.' Dit is een bekende uitspraak van Van der Pot en Donner (vader van...). De staat is verantwoordelijk voor wat wij niet in ons eentje kunnen. Vroeger werd de West-Frieze omringdijk onderhouden door de mensen die aan de dijk woonden. Je haalde het niet in je hoofd om de kantjes ervan af te lopen. Het zou je namelijk maar gebeuren dat de dijk door zou breken in jouw gedeelte. Dan zat er maar een ding op: heel snel verhuizen. De dijk was niet van hen, maar ze voelden zich er verantwoordelijk voor. Ze hadden er belang bij.

Hoe bepalen we wat van ons is en wat betekent het als iets van ons is? Hebben we er recht op? Mogen we ermee doen wat we willen? Wat is onze verantwoordelijkheid? Allemaal vragen voor de volgende avond. Kom op 8 februari en dan verdelen we de boel. Hier meer info over het hele project.